Ψυχολογική στήριξη των παιδιών στην κρίση, Ιωάννα Ν. Τριπερίνα, Ψυχολόγος BSc. MSc. CleverCareer

Ψυχολογική Στήριξη των Παιδιών στην Κρίση

Ασθένεια, Άγχος, Κατάθλιψη, Απώλειες, Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες

Είμαι στη διάθεση όποιου θέλει να ζητήσει την εξειδικευμένη ψυχολογική μου υποστήριξη και συμβουλευτική για παιδιά, εφήβους και γονείς.

Μένουμε κοντά τους, κατεβαίνουμε στο ύψος τους, εξηγούμε με ειλικρίνεια ό,τι χρειάζεται να γνωρίζουν και ό,τι ρωτούν, δίνουμε οι ίδιοι το παράδειγμα γιατί μιμούνται, μέσα από το παιχνίδι επικοινωνούμε μαζί τους, τους δίνουμε την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, όσο δύσκολα κι αν είναι να τα διαχειριστούμε, και όχι να τα πνίξουν πριν βγουν στην επιφάνεια.

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας

Τα παιδιά σχολικής ηλικίας σε καταστάσεις κρίσης μπορεί να

- πιστεύουν ότι ευθύνονται τα ίδια

- αποκτούν νέους φόβους

- γίνονται λιγότερο στοργικά

- αισθάνονται μόνα

- ασχολούνται με την προστασία των άλλων.

Για να τα διευκολύνουμε:

Μένουμε κοντά τους, εξηγούμε πώς έφτασαν τα πράγματα ως εδώ, πώς είναι τώρα, πώς εξελίσσονται και ποια η προοπτική τους, δίνουμε την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, αποτελούμε οι ίδιοι το παράδειγμα, συζητούμε τους φόβους τους, αναφερόμαστε σε επιτυχημένες καταστάσεις διαχείρισης κρίσης.

Οι έφηβοι

Οι έφηβοι σε καταστάσεις κρίσης μπορεί να

- νιώθουν συναισθηματικό κενό

- νιώθουν διαφορετικοί και αποξενωμένοι

- γίνονται απόλυτοι, γενικεύουν, υποτιμούν ή υπερεκτιμούν εύκολα,

- εμφανίζουν ριψοκίνδυνη συμπεριφορά και αρνητική στάση.

Για να τους διευκολύνουμε:

Συζητώντας μαζί τους τις αντιθέσεις, τους πόλους, τα όρια, το μέτρο, την σύνθεση, τους αφήνουμε τον χώρο και τον χρόνο που χρειάζονται να μείνουν μόνοι, να σκεφτούν, να επικοινωνήσουν με συνομηλίκους, τους δίνουμε την ευκαιρία να εκφράσουν τα συναισθήματά τους, συζητώντας και τα δικά μας μαζί τους, συζητούμε μαζί τους πώς φτάσαμε ως εδώ, που βρισκόμαστε τώρα, πού πάμε και πώς πάμε.

Τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών συχνά οφείλονται σε συναισθηματικές ελλείψεις, και απαιτούν παρέμβαση για να αποφευχθεί η κλιμάκωση σε πιο σοβαρές και επίμονες δυσκολίες. Η συμβουλευτική και ψυχοεκπαίδευση των γονέων, που εστιάζει στο συναίσθημα, αναπτύσσει στους γονείς δεξιότητες για την κατανόηση και τη ρύθμιση των δικών τους συναισθημάτων και τους βοηθά να ανταποκρίνονται υποστηρικτικά στο συναίσθημα των παιδιών τους. Έτσι οι γονείς θα μπορέσουν να καλλιεργήσουν στα παιδιά τους τις συναισθηματικές δυνατότητες, οι οποίες θα τα διευκολύνουν να αλλάξουν συμπεριφορές.

Η απόδειξη βρίσκεται στα θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή του προγράμματος ΤΙΚ (Tuning in to Kids).

Να τα λέμε εδώ, δεν είμαστε μόνοι, δεν είμαστε αβοήθητοι.

Το άγχος της επιστροφής στη σχολική ζωή μετά την πανδημία

Κάποιοι άνθρωποι ανησυχούν για το αν είναι ασφαλές να στείλουν τα παιδιά τους στο σχολείο, τώρα που ανοίγουν και τα δημοτικά.
Η επιστροφή στη σχολική ζωή μετά τα μέτρα προστασίας την περίοδο της πανδημίας μπορεί να προκαλέσει ή να αναζωπυρώσει παλιότερα προβλήματα των γονέων - όπως άγχος για την υγεία ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Υπάρχει ένα οριακό σημείο όπου οι συμπεριφορές ασφαλείας, όπως το πλύσιμο των χεριών και η απόσταση ασφαλείας, αρχίζουν να μετατρέπονται σε ψυχικές διαταραχές. Για να μην φτάσουμε σε αυτό το οριακό σημείο χρειάζεται να ξεπεράσουμε τις ανησυχίες μας, που συνήθως είναι υπερβολικές, αμφισβητώντας τες μέσω αντικειμενικότερων δεδομένων, και να εξασκηθούμε στην αυτοκυριαρχία. (περισσότερα για το άγχος εδώ)

Μερικές φορές πιστεύουμε ότι η ανησυχία εξυπηρετεί έναν χρήσιμο σκοπό, κάνοντάς μας να είμαστε σε εγρήγορση και προετοιμασμένοι. Πιστεύουμε ότι μπορεί να μας βοηθήσει να καταλήξουμε σε μια καλύτερη λύση. Αλλά η ανησυχία ακόμη και για μικρό χρονικό διάστημα μάς προδιαθέτει ακόμη πιο αρνητικά. Και πριν το καταλάβουμε, έχουμε κολλήσει σε έναν φαύλο κύκλο από όπου δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Είναι μύθος ότι η ανησυχία μάς βοηθά να βρούμε μια καλύτερη λύση. Αντιθέτως, μας κάνει να νιώθουμε άγχος - ειδικά όταν γίνεται χρόνια. Για αυτό μπορούμε να αφήσουμε πίσω τις ανησυχητικές σκέψεις. Ούτως ή άλλως οι περισσότερες από τις ανησυχίες μας δεν θα πραγματοποιηθούν. Όταν ερευνητές ζήτησαν από ανθρώπους να καταγράψουν τις ανησυχίες τους και να τις επανεξετάσουν αργότερα, είδαν ότι το 91% των ανησυχιών των συμμετεχόντων δεν έγινε πραγματικότητα.

Ένας άλλος καλός τρόπος διατήρησης της ψυχικής υγείας κατά την επιστροφή των παιδιών σας στο σχολείο είναι να ξεκινήσετε μια θετική ατζέντα στην καθημερινή σας ρουτίνα, προγραμματίζοντας θετικές δραστηριότητες στη ζωή σας και παρακολουθώντας τις. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει σύντομους περιπάτους ή νέα ενδιαφέροντα. Είναι επίσης σημαντικό να παρακολουθείτε τον εαυτό σας για να βεβαιωθείτε ότι κάνετε τέτοιες δραστηριότητες σε σταθερή βάση. Όταν αφιερώνουμε χρόνο για να κάνουμε ευχάριστες δραστηριότητες, η έρευνα δείχνει ότι όχι μόνο αρχίζουμε να νιώθουμε ευχαρίστηση, αλλά κερδίζουμε σε αυτοκυριαρχία, έχοντας μια αίσθηση επίτευξης και ελέγχου. Εάν υποφέρετε από κατάθλιψη, αυτή η τεχνική είναι ιδιαίτερα χρήσιμη. Όμως ο δρόμος προς την αυτοκυριαρχία μπορεί να είναι τρομακτικός για μερικούς ανθρώπους. Ο προγραμματισμός των δραστηριοτήτων της καθημερινότητας μπορεί να είναι τρομακτικός, ειδικά εάν η κατάθλιψη αποτελεί μέρος της ζωής σας για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μπορεί να κάνετε σκέψεις όπως ότι, αν αισθάνεστε καλά, θα συμβεί κάτι κακό. Μπορεί να ανησυχείτε ότι δεν θα διαρκέσει το καλό, ή ότι θα πληγωθείτε. Και για να το αντιμετωπίσετε μπορεί να έχετε χαμηλές προσδοκίες, να μην ενθουσιάζεστε για να διατηρήσετε τη θέση της «αμυντικής απαισιοδοξίας». Όμως η έρευνα μάς δείχνει ότι όταν δεν ελπίζουμε και δεν στοχεύουμε στην ευτυχία, η ζωή μας γίνεται μια επίπεδη γραμμή, ενώ η αληθινή ζωή έχει σκαμπανεβάσματα σαν το κύμα.
Σας ευχόμαστε να απολαμβάνετε τους κυματισμούς της ζωής!

Το άγχος της μητέρας που προσπαθεί να το κρύψει, δεν ωφελεί το παιδί

Τα παιδιά αφουγκράζονται το άγχος της μητέρας τους, ακόμα κι αν προσπαθεί να τους το κρύψει (σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα), για αυτό είναι καλύτερο μαμά και παιδί να είναι ειλικρινείς μεταξύ τους, και να συζητούν τα συναισθήματά τους. Αυτό βοηθάει τα παιδιά να αποδέχονται τα δύσκολα συναισθήματα και να τα αντιμετωπίζουν.

Πώς παρέχω κίνητρα για αλλαγή συμπεριφοράς του παιδιού μου (όταν πχ. δεν διαβάζει ή ασχολείται πολλές ώρες με οθόνες ή αντιμιλάει).
Η έννοια της τιμωρίας συνδέεται συχνά με βραχυπρόθεσμες συνέπειες, ενώ οι μακροπρόθεσμες συνέπειες είναι εκείνες που μπορούν να επιφέρουν μεγαλύτερη αλλαγή στη συμπεριφορά, για αυτό εξηγώ στο παιδί τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της συμπεριφοράς του.
Η στέρηση προνομίων είναι πιο αποτελεσματική από την επιβολή σωματικών ή ψυχολογικών ποινών. Η θετική ενίσχυση της συμπεριφοράς εφαρμόζεται με στοργή παρέχοντας στο παιδί ευκαιρίες και ευνοϊκές προϋποθέσεις επιτυχίας. Ο πρωταρχικός σκοπός δεν είναι να μειώσω την αρνητική συμπεριφορά, αλλά να προάγω τη θετική.
Η αντοχή στη ματαίωση του γονέα είναι απαραίτητη, γιατί οι αλλαγές δεν επέρχονται άμεσα. Αξίζει όμως η συστηματική σταθερή προσπάθεια. Οι γονείς αποτελούν πρότυπα προς μίμηση με την επιμονή, την υπομονή, τη διαχείριση της αποτυχίας στη ζωή τους.

Το θρυλικό τεστ marshmallow, μετρά την ικανότητα των παιδιών προσχολικής ηλικίας να περιμένουν ένα γλυκό κέρασμα. Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι ο χρόνος που τα παιδιά είναι πρόθυμα να περιμένουν για το marshmallow τους είναι εκπληκτικά προγνωστικός για την αποτελεσματικότητα στην ζωή, όπως τα εκπαιδευτικά επιτεύγματα στην εφηβεία, οι κοινωνικές δεξιότητες και η ανθεκτικότητα στο άγχος κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης, η καταστολή των παρορμήσεων και ο γνωστικός έλεγχος στη μέση ηλικία.
Το εύρημα εξηγείται από τις εγγενείς δυνατότητες του παιδιού όπως είναι η νοημοσύνη, από συναισθηματικούς, ψυχοκοινωνικούς παράγοντες όπως το προνόμιο να ζει το παιδί σε ένα υποστηρικτικό σπίτι όπου μπορεί να νιώθει εμπιστοσύνη που του επιτρέπει να περιμένει για την ανταμοιβή, και από κοινωνικούς παράγοντες όπως η κοινωνική αναγνώριση και φήμη η οποία ενδέχεται να διακυβεύεται όταν λειτουργήσει ανυπόμονα, δηλαδή με έναν μη κοινωνικά αποδεκτό τρόπο (βλ. πρόσφατη έρευνα - ανοιχή επιστήμη).
Με αφορμή τα ζαχαρωτά marshmallow μπορούμε να διερωτηθούμε ως γονείς κατά πόσο ανατρέφουμε τα παιδιά μας έτσι όπως πρέπει και είναι κοινωνικά επιθυμητό, και κατά πόσο τους επιτρέπουμε να εκφράσουν τη βούληση και τα συναισθήματά τους κι εμείς τα δικά μας, τα συζητούμε και διαπραγματευόμαστε τους κανόνες που διέπουν μια συμφωνία και τις συνέπειες από την τήρηση ή την αθέτησή της.

Μη δομημένο παιχνίδι στη φύση για παιδιά 2-12 ετών

Το ελεύθερο παιχνίδι με τη φύση ή στη φύση έχει να κάνει με το ανακάτεμα με το χώμα, τη δημιουργία οχυρών, μια υπαίθρια περιπέτεια...
Μια πρόσφατη έρευνα για το παιχνίδι στις ηλικίες 2 με 12 ετών έδειξε ότι το παιχνίδι στη φύση βελτιώνει τα επίπεδα σωματικής δραστηριότητας των παιδιών, την φυσική κατάσταση που σχετίζεται με την υγεία, τις κινητικές δεξιότητες, τη μάθηση και την κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη.
Ειδικά το καλοκαίρι που δεν έχουν σχολείο, είναι η ώρα να βγουν τα παιδιά έξω, εκεί όπου υπάρχει χώμα, δέντρα ή φυτά και φυσικά υλικά (που μαζί με τα υλικά που θα συνεισφέρουν τα ίδια τα παιδιά) θα τους επιτρέψουν να χτίσουν και να ευχαριστηθούν τη δική τους πολιτεία: σπίτια, κάστρα, πειρατικά καράβια... Έτσι καλλιεργείται το κατασκευαστικό και δημιουργικό παιχνίδι, το κοινωνικό παιχνίδι, το παιχνίδι φαντασίας. Για το σκοπό αυτό χρειαζόμαστε χώρους και ανθρώπους που μπορούν να εμπνεύσουν, να ενθαρρύνουν και να υποστηρίξουν τέτοιο παιχνίδι. Οι οθόνες γίνονται πρόβλημα όταν δεν δίνονται άλλα ερεθίσματα στα παιδιά των οποίων η φύση τα ελκύει προς το φυσικό περιβάλλον. Αντί να τους φτιάχνουμε το "home game room", μπορούμε να τους φτιάχνουμε την αυλή, ή την κοντινή πλατεία, ή ένα ελεύθερο χώρο έτσι που να μπορεί να τα προσελκύσει να βρεθούν μαζί με άλλα παιδιά και να δημιουργήσουν ελεύθερα το δικό τους παιχνίδι.

Κάποιοι γονείς νιώθουν αμηχανία στην ιδέα ότι θα μείνουν αποκλειστικά με τα παιδιά τους και αναρωτιούνται πώς να περάσουν μαζί εποικοδομητικά το χρόνο τους.

Σκοπός δεν είναι να καθοδηγείτε το παιχνίδι αλλά να συμμετέχετε στο παιχνίδι. Νιώστε και εκδηλώστε ανάλογα συναισθήματα για να καλλιεργήσετε την επικοινωνία σας, περιγράψτε φωναχτά αυτό που κάνουν για να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό τους, μιμηθείτε την καλή τους συμπεριφορά για να τους εκφράσετε την αποδοχή σας.

Νέα προσέγγιση των Μαθησιακών Δυσκολιών από το Πανεπιστήμιο του Cambridge

Νέα προσέγγιση των μαθησιακών δυσκολιών προτείνει πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Cambridge, διαπιστώνοντας ότι η ολοκληρωμένη αξιολόγηση του γνωστικού προφίλ των παιδιών (όπως οι ίδιοι την έκαναν) δεν συμπίπτει/ταυτίζεται με τις συνήθεις έως τώρα διαγνωστικές ετικέτες των μαθησιακών δυσκολιών, όπως της δυσλεξίας, της ΔΕΠΥ κλπ. Οι ερευνητές επιστήμονες δοκίμασαν την αξιολόγηση της γνωστικής και μαθησιακής απόδοσης με κλίμακες για την λειτουργική μνήμη, τη φωνολογική επεξεργασία, την ορθογραφία, την ανάγνωση και τα μαθηματικά. Μέτρησαν επίσης τις δεξιότητες επικοινωνίας των παιδιών με ξεχωριστή κλίμακα, ενώ ζήτησαν από γονείς ή φροντιστές να αξιολογήσουν τη συμπεριφορά κάθε παιδιού, αναφέροντας για παράδειγμα τον έλεγχο των παρορμήσεων και τη συναισθηματική ρύθμισή τους. Επιπλέον έκαναν μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου στα παιδιά που πήραν μέρος στην έρευνα προκειμένου να εξετάσουν και το νευρολογικό προφίλ των μαθητών που αγωνίζονται να τα καταφέρουν στο σχολείο. Τα αποτελέσματα αυτής της ολοκληρωμένης αξιολόγησης κατέδειξε διαφορετικούς τομείς αδυναμιών και δυνατοτήτων των παιδιών από αυτούς που απασχολούν τις διαδεδομένες έως σήμερα διαγνωστικές κατηγορίες, πράγμα που οδηγεί και στην αλλαγή της θεραπευτικής τους προσέγγισης.

Η αυτοεξήγηση που περιλαμβάνει την αντανάκλαση και την διευκόλυνση, είναι πιο αποτελεσματική τεχνική μάθησης, σύμφωνα με πρόσφατη μετα-ανάλυση. Η μετα-ανάλυση 64 ερευνών με συμμετοχή 6.000 ανθρώπων, κατέδειξε ότι είναι πιο αποτελεσματική από την εξήγηση που παρέχεται από τον δάσκαλο, την λήψη σημειώσεων, την περίληψη, την σκέψη που λέγεται φωναχτά και την επίλυση προβλημάτων.

Το παιδικό άγχος πηγάζει από προσωπικούς, οικογενειακούς, σχολικούς και κοινωνικούς παράγοντες: η προσωπικότητα του παιδιού, η δομή και η κατάσταση της οικογένειάς του, το σχολικό του πρόγραμμα, οι σχέσεις με τους φίλους του είναι πιθανό να του προκαλούν άγχος. Το άγχος εκδηλώνεται με συμπτώματα που εμφανίζονται στο σώμα του παιδιού, στη συμπεριφορά του και στις σχέσεις του. Η κατάσταση είναι συνήθως ένας φαύλος κύκλος, το αίτιο και το αποτέλεσμα εναλλάσσονται και ανατροφοδοτούνται. Το άγχος δυσκολεύει την οικογένεια του παιδιού, αλλά και το παιδί αναπαράγει το άγχος των γονέων του, περιπλέκοντας ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Η αντιμετώπιση εστιάζεται στην επίλυση προβλημάτων αφού οριστούν και αναγνωριστούν, στην ανάπτυξη δεξιοτήτων διαχείρισης των συναισθημάτων (αναγνώριση, έκφραση, ρύθμιση), στην αλλαγή του τρόπου σκέψης και των αντιλήψεων, στην καλλιέργεια της επικοινωνίας και του διαλόγου, και στην καθιέρωση στάσης ζωής που προάγει την ηρεμία και την εμπιστοσύνη.

Μπορούν τα παιδιά που είναι η χαρά της ζωής να καταθλίβονται;

Η παιδική κατάθλιψη είναι δύσκολο να γίνει αντιληπτή από το γονιό γιατί τα παιδιά δεν εκφράζουν ευθέως τα συναισθήματά τους. Δεν λένε «είμαι θλιμμένη, απελπισμένη, σε απόγνωση». Μπορεί να λένε όμως «μου πονάει η κοιλιά, το κεφάλι, δεν έχω όρεξη (ή να έχουν πολλή όρεξη), νυστάζω ή δεν έχω ύπνο, είμαι χαζή ή είμαι κακιά». Επίσης μπορεί οι εκδηλώσεις της συμπεριφοράς τους να είναι διαφορετικές από ό,τι συνήθως: είναι ευερέθιστα, έχουν ξεσπάσματα θυμού και οργής, παθητική επιθετικότητα, αποσύρονται και χάνουν το ενδιαφέρον τους για πράγματα που απολάμβαναν στο παρελθόν. Άγχος, μαθησιακές δυσκολίες, παλινδρομήσεις σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια και κακή διαγωγή μπορεί να εμφανίζονται παράλληλα. Γενετικοί παράγοντες, καταθλιπτικοί γονείς και αρνητικά γεγονότα ζωής αιτιολογούν την εμφάνιση της παιδικής κατάθλιψης. Η ψυχολογική παρέμβαση κρίνεται απαραίτητη το συντομότερο, τόσο για το παιδί όσο και τους γονείς.

Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε για να ζει, όχι για να πεθάνει. Στο αναπόφευκτο γεγονός του θανάτου, όμως, η όποια λογική ερμηνεία δεν μπορεί να ξεπεράσει τον πόνο. Ο πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί με το θρήνο και τη σχέση που διατηρείται με το νεκρό. Οι γονείς διερωτούνται πώς να μιλήσουν στα παιδιά για το θάνατο. Πριν να μιλήσουν στα παιδιά για το θάνατο ας επιτρέψουν στα παιδιά να βιώσουν το θάνατο: όταν είναι κοντά στους μελλοθάνατους, όταν παρευρίσκονται στις κηδείες, όταν επισκέπτονται τα νεκροταφεία, όταν θυμούνται τους νεκρούς και τους έχουν με κάποιον τρόπο μέσα στη ζωή τους.

Είμαι στη διάθεση όποιου θέλει να ζητήσει την εξειδικευμένη ψυχολογική μου υποστήριξη και συμβουλευτική για θέματα απώλειας, ασθένειας, θανάτου.

Η Θεωρία του Νου (Premack & Woodruff, 1978) πρεσβεύει ότι καθένας μας βασίζεται σε μια ψυχολογία του κοινού νου που μας επιτρέπει να αποδίδουμε νοητικές καταστάσεις (συναισθήματα, σκέψεις, αντιλήψεις, πεποιθήσεις, επιθυμίες, προθέσεις, προσδοκίες, όνειρα, ευχές) στους εαυτούς μας και στους άλλους, με στόχο την ερμηνεία της συμπεριφοράς. Μια πρόσφατη έρευνα (Bianco & Lecce, 2016) καταδεικνύει ότι η θεωρία του νου μπορεί να διδαχτεί σε οχτάχρονα παιδιά, από δασκάλους που τους εκπαίδευσαν κατάλληλα οι ψυχολόγοι, βελτιώνοντας τις σχέσεις των παιδιών με τους άλλους και τις επιδόσεις τους στο σχολείο.

Η γνώση δημιουργείται από τον ανθρώπινο νου που με κριτική σκέψη προσπαθεί να κατανοήσει την έμμεσα γνωστή πραγματικότητα, διατυπώνοντας κρίσεις που υπόκεινται σε έλεγχο και σύγκριση με βάση κριτήρια.

Ένα παράδειγμα για το πώς καλλιεργούμε τη θεωρία του νου: δείχνοντας στα παιδιά εικόνες με κοινωνικές καταστάσεις που ενέχουν παρανοήσεις, λάθη ή μπλόφες, και καλώντας τα να αναγνωρίσουν πώς μπορεί να σκέφτονται οι άνθρωποι που παίρνουν μέρος σε αυτές τις καταστάσεις και μετά να συζητήσουν τις διαφορετικές εκτιμήσεις τους σε ομάδες.

Η γλώσσα των παιδιών δεν είναι η ελλιπής κατάκτηση της γλώσσας των ενηλίκων, αλλά μια διαφορετική γλώσσα.
Ο ρόλος των γονιών δεν είναι να μάθουν στο παιδί να μιλάει αλλά να το ενεργοποιήσουν να ανακαλύψει το ίδιο τις δομές και τις λειτουργίες της γλώσσας, την οποία, φυσικά, μαθαίνει να μιλάει.
Οι γονείς δεν έχουν τον ρόλο να επαναλαμβάνουν λέξεις για να τις μιμηθεί το παιδί, αλλά να ενημερώσουν, φυσικά, το παιδί για πρόσωπα, ζώα, πράγματα, ενέργειες, καταστάσεις, ιδιότητες που χρειάζεται ή προσπαθεί το παιδί να αντιληφθεί ή να περιγράψει. Κι όλο αυτό μέσα σε ένα πλαίσιο συναισθηματικής αποδοχής άνευ όρων.
Τύποι παρακινητικής ομιλίας
- δεν είναι η σωστή επανάληψη των λέξεων που δεν προφέρει σωστά το παιδί, αλλά η ερώτησή του γονιού (πχ. Παιδί: μπατό! Γονιός: θέλεις να φας τι; και όχι Γονιός: παγωτό;)
- είναι η επεκτατική και διεξοδική ομιλία που διευρύνει και αναλύει τη μονολεκτική έκφραση του παιδιού.
Είδη παιχνιδιού που παρακινούν την ομιλία κατά ηλικία:
0-1 ετών: αισθησιοκινητικό παιχνίδι
1-2 ετών: παιχνίδι αναπαραστάσεων
2-3 ετών: εξερευνητικό παιχνίδι
3-5 ετών: συμβολικό παιχνίδι.

Περιλαμβάνουν: σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση, παραμέληση πρακτικών και συναισθηματικών αναγκών, ψυχική ασθένεια του γονέα, ανατροφή από γονέα αλκοολικό ή χρήστη ουσιών, φύλακιση γονέα, θάνατος γονέα, διάσταση-απόσταση γονέα, διαζύγιο, ενδοοικογενειακή βία, μετανάστευση, κ.α.

Συνδέονται με: επικίνδυνες συμπεριφορές, χρόνιες καταστάσεις υγείας, χαμηλό δυναμικό ζωής (έλλειψη κινήτρων, χαμηλό ηθικό), πρόωρο θάνατο.

Τα ψυχικά τραύματα στην παιδική ηλικία προκαλούνται από αρνητικά πρώιμα βιώματα, τα οποία δεν είναι μόνο οι προφανείς αντιξοότητες όπως η κακοποίηση και η εγκατάλειψη που αναφέρθηκαν, αλλά και λιγότερο εμφανείς, όπως το υπερβολικό άγχος μιας μητέρας, ή ο ανέκφραστος θυμός ή θλίψη ενός πατέρα. Εμφανείς ή λιγότερο εμφανείς αντιξοότητες, συνιστούν ψυχικά τραύματα και προδιαθέτουν το παιδί για την εμφάνιση μιας νεύρωσης, ψυχοπαθολογίας.

Χρειάζονται: ψυχολογική υποστήριξη, παρέμβαση, συμβουλευτική, θεραπεία. Όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο. Μην διστάζετε. H ψυχολογική βοήθεια δεν είναι ταμπού, δεν προσδίδει κανένα στίγμα (πχ. ψυχικά άρρωστο ή προβληματικό παιδί). Στον πολιτισμό μας η ψυχολογική βοήθεια όχι απλώς είναι κοινωνικά αποδεκτή, αλλά επιβεβλημένη, και μπορεί να είναι αποτελεσματική για προσωπικό και κοινωνικό όφελος.

Η παιδική κακοποίηση οφείλεται στην ψυχοπαθολογία των ενηλίκων, στη δυσλειτουργία της οικογένειας και σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Η στάση "δεν με αφορά" των ανθρώπων της κοινότητας συντηρεί την κατάσταση.

Τα ψέματα, ή η απόκρυψη της αλήθειας, στις σχέσεις γονιών παιδιών είναι πρόβλημα στην επικοινωνία. Ακόμα, οι υποσχέσεις που δεν τηρούνται, οι κατηγορίες, η κριτική, η χειραγώγηση, η υποτίμηση, η ειρωνεία, η επίρριψη της ευθύνης, ο διαρκής έλεγχος, οι απειλές, οι τιμωρίες, η απομόνωση από υποστηρικτικούς συγγενείς και φίλους, είναι μορφές συναισθηματικής κακοποίησης.

Παιδική σεξουλικότητα και σεξουαλική διαπαιδαγώγηση

Η παιδική σεξουαλικότητα έχει τα δικά της γνωρίσματα, όπως έχουν τα δικά τους η εφηβική και η ενήλικη σεξουλικότητα, γνωρίσματα που διακρίνουν τις φάσεις ψυχοσυναισθηματικής ανάπτυξης του ανθρώπου μεταξύ τους. Στην παιδική ηλικία, από τα 7 έως περίπου τα 11 χρόνια, το παιδί ανακαλύπτει το σώμα του και τον εαυτό του προσπαθώντας να γνωρίσει το ευρύτερο περιβάλλον γύρω του και να συνειδητοποιήσει τη σχέση του μαζί του. Σε αυτό το στάδιο ενισχύεται το υπερεγώ του παιδιού, οι κοινωνικές επιταγές και τα πρέπει, όπως τα επιβάλει η οικογένεια και ο περίγυρος. Εάν το παιδί περάσει ομαλά αυτό το στάδιο θα αναπτύξει εργατικότητα και δημιουργικότητα, εάν όχι θα χαρακτηρίζεται από αίσθηση ανεπάρκειας και ματαιότητας. Από τα 11 χρόνια και μετά, το κάθε παιδί με το δικό του ρυθμό, εισέρχεται στην εφηβεία και αποκτά διαφορετική και αμεσότερη σχέση με το σώμα του, το οποίο βλέπει να αλλάζει απότομα και ραγδαία. Ο έφηβος ασχολείται πολύ με το σώμα του, θέλει να είναι ωραίο, θέλει να το κρίνουν οι άλλοι ωραίο. Η φυσική και αναπόφευκτη έκρηξη της εφηβείας είναι εντονότερη όσο περισσότερο έχουν λειτουργήσει συγκρουσιακά εξωγενείς και απρόβλεπτοι παράγοντες όπως η σεξουαλική παρενόχληση και άλλες μορφές κακοποίησης. Στα πλαίσια μιας φυσιολογικής ανάπτυξης είναι σημαντικό οι γονείς και κηδεμόνες να φροντίζουν για τη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, πράγμα που γίνεται με φυσικούς τρόπους από τη γέννηση του παιδιού, σταδιακά σε όλη τη διάρκεια της εξέλιξής του. Όταν η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δεν είναι θέμα της οικογένειας (από τους ενήλικους γονείς προς τα ανήλικα παιδιά), αλλά της κοινωνίας μέσα από τις οθόνες και τα προβαλλόμενα πρότυπα, δηλαδή επί ίσιοις όροις σε παιδιά και ενηλίκους, τότε δεν διαφοροποιεί την παιδική, την εφηβική και την ενήλικη σεξουαλικότητα, αλλοιώνει τις διαφοροποιημένες σε κάθε οικογένεια αξίες, και μαζικοποιεί τις αντιλήψεις περί σεξουαλικότητας.

Αυτές οι γραμμές γράφτηκαν από εμένα με αφορμή δημοσίευμα με αναφορά στην έκθεση του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ για την προστασία των ασυνόδευτων ανηλίκων προσφυγόπουλων στην Ελλάδα.

Ο Serge Tisseron, Γάλλος ακαδημαικός ψυχίατρος, που δίνει κατευθύνσεις έρευνας στο πανεπιστήμιο University Paris 7 Denis Diderot καθώς μελετά τις σχέσεις των νέων με τις νέες τεχνολογίες, τις παρανοήσεις ανάμεσα στους ενήλικες και την επόμενη γενιά, και τις επιπτώσεις της τεχνολογίας της πληροφορίας στους νέους ανθρώπους, το 2008 ανέπτυξε τον κανόνα «3-6-9-12», που σημαίνει, «όχι τηλεόραση πριν από τα τρία χρόνια, όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, καθόλου internet πριν από τα εννέα χρόνια, και καθόλου μέσα κοινωνικής δικτύωσης πριν από τα 12». Το 2011 η Γαλλική Ένωση Παιδιάτρων αποδέχτηκε την πρόταση. Στην Ελλάδα οι γονείς ρωτούν, ψάχνονται και μερικές φορές ξεπερνούν τα όρια χωρίς να γνωρίζουν τις επιπτώσεις.

Το Παντοπωλείο: η βραβευμένη ταινία, συμπαραγωγή της Safer Internet Hellas και της art productions

Τι σημαίνει να είσαι φυσιολογικός; Ποιες ζωές είναι άξιες ζωής; Γιατί συγκεκριμένοι τύποι νου και σώματος χρειάζεται να ελέγχονται, να προστατεύονται ή να βελτιώνονται;

Πώς λειτουργούν τα στερεότυπα και οι προκαταλήψεις στην φιλανθρωπία, την εχθρικότητα, και αμφίσημες στάσεις όπως ο οίκτος και ο φθόνος, σε σχέση με το φύλο, την αναπηρία, την εθνικότητα, την ηλικία, κλπ.;

Εύστοχες ερωτήσεις γύρω από το θέμα του ικανοτισμού (νεολογισμός) - ableism.

"Οι άνθρωποι που βρίσκονται μέσα στο φάσμα του αυτισμού χρησιμοποιούν ιδιοσυγκρασιακά, συγκινησιακά, αισθητηριακά, στερεοτυπικά και επαναληπτικά τη γλώσσα και την κατανοούν κυριολεκτικά και αποπλαισιωμένα, μέσω εικονικής σκέψης. Ο νευροτυπικός άνθρωπος (μη αυτιστικός) διαχωρίζει τη μεταφορά και την κυριολεξία, ενώ αντιλαμβάνεται και εκφράζει τα κοινωνικά κατασκευασμένα γλωσσικά σύμβολα μέσα στο ισχύον πολιτισμικό πλαίσιο. Με αυτή τη "δυνατότητα" (ο νευροτυπικός) αποκλείει από τις συναισθηματικές και υπαρξιακές του εμπειρίες τον αυτιστικό, χωρίς να αναγνωρίζει την ιδιαιτερότητα της αντίληψης και της έκφρασής του (αυτιστικού).
Ας γνωρίσουμε το διαφορετικό."
#παγκοσμια_ημερα_αυτισμου #autismawarenessday #raceforautismgr #clevercareer

Αναπηρίες και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

1. Στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται ιδίως όσοι παρουσιάζουν

αισθητηριακές αναπηρίες όρασης (τυφλοί, αμβλύωπες με χαμηλή όραση),

αισθητηριακές αναπηρίες ακοής (κωφοί, βαρήκοοι),

ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία,

σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα,

διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού),

2. Οι μαθητές με σύνθετες γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δυσκολίες, παραβατική συμπεριφορά λόγω κακοποίησης, γονεϊκής παραμέλησης και εγκατάλειψης ή λόγω ενδοοικογενειακής βίας, ανήκουν στα άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

3. Μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι και οι μαθητές που έχουν μία ή περισσότερες νοητικές ικανότητες και ταλέντα ανεπτυγμένα σε βαθμό που υπερβαίνει κατά πολύ τα προσδοκώμενα για την ηλικιακή τους ομάδα (δηλαδή οι ταλαντούχοι και χαρισματικοί μαθητές).

Τα παιδιά αυτά θα παραπεμφθούν από τους εκπαιδευτικούς ή με πρωτοβουλία των γονέων για διάγνωση και θεραπεία όπως προβλέπει ο νόμος, στο πεδίο των ειδικών αναγκών.

Στα ακόλουθα κείμενα θα προσπαθήσω να διαφωτίσω σχετικά με τις ανάγκες του γενικού πληθυσμού των μαθητών και το ρόλο των εκπαιδευτικών και των γονιών στην αντιμετώπισή τους.

Οι μέσοι τυπικοί μαθητές, οι υπόλοιποι μαθητές που δεν συγκαταλέγονται στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, μπορεί να εμφανίσουν δυσκολίες προσαρμογής στο σχολείο και ενδεχομένως στην οικογένεια.

Ένας ενδεικτικός κατάλογος περιλαμβάνει τις ακόλουθες περιπτώσεις:

Μαθητές που η ελληνική γλώσσα δεν είναι η μητρική τους και για αυτό εμφανίζουν μειωμένη σχολική επίδοση.

Παιδιά που έχουν μεγαλώσει σε κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον με μειωμένα ή φτωχά ερεθίσματα.

Παιδιά που προέρχονται από οικογένειες με διαφορετικές πολιτισμικές και/ή θρησκευτικές αξίες και πεποιθήσεις.

Υιοθετημένα παιδιά, παιδιά διαζευγμένων, σε διάσταση, χήρων ή αποθανόντων γονέων, μοναχοπαίδια ή από πολυμελείς οικογένειες, δίδυμα.

Παιδιά που μεγαλώνουν με τη φροντίδα των παππούδων ή νταντάδων (με γονείς διπλής σταδιοδρομίας).

Παιδιά που διαμένουν σε οικοτροφεία και άλλα ιδρύματα.

Παιδιά που ο χαρακτήρας τους έχει ιδιαιτερότητες (ευαισθησία/απόσυρση ή σκληρότητα/επίθεση) που δεν είναι εύκολες να αντιμετωπιστούν από τους άλλους και δημιουργούν προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις.

Μαθητές που δεν τα καταφέρνουν το ίδιο καλά σε όλα τα μαθήματα ή σε όλες τις δραστηριότητες, ή που εμφανίζουν απότομη κάμψη στις επιδόσεις τους, ή κάνουν απουσίες.

Παιδιά που εισέρχονται στο νηπιαγωγείο ή στο δημοτικό πρώιμα (τα γεννημένα στο δεύτερο μισό της χρονιάς τους).

Παιδιά που προέρχονται από αγροτικές οικογένειες ή που έχουν μεγαλώσει σε αγροτικό περιβάλλον, ενώ οι εκπαιδευτικοί τους και τα σχολεία τους έχουν "αστικοποιηθεί" ή είναι αστικά.

Παιδιά που βιώνουν παροδικές κρίσεις στις συνθήκες της ζωής τους (πχ. θάνατος προσφιλούς προσώπου, απόκτηση νέου μέλους στην οικογένεια, ασθένεια-νοσοκομείο, έκτακτες ανάγκες, μετακόμιση, μετανέστευση κ.α.) και φυσικά όσα μεταβαίνουν από μια ηλικιακή φάση σε μια άλλη (εισαγωγή σε μια νέα σχολική βαθμίδα, προεφηβεία, εφηβεία).

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών και των γονιών στην αντιμετώπιση των γενικών ψυχολογικών αναγκών των ανηλίκων

Για αυτά τα παιδιά, που δεν εντάσσονται στο πλαίσιο της ειδικής αγωγής, οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να μεριμνούν οι ίδιοι ώστε να διευκολύνουν την επίδοση, τη συμπεριφορά και τις σχέσεις τους στην τάξη, πράγμα όχι πάντοτε εύκολο ή δυνατό. Η συμβολή των σχολικών ψυχολόγων, όπου υπάρχουν μέσα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον, είναι ουσιαστικής σημασίας σε αυτές τις περιπτώσεις – εάν φυσικά οι σχολικοί ψυχολόγοι έχουν αντιληφθεί και αξιοποιούν το ρόλο τους εκτός πεδίου ειδικών αναγκών και δεν περιορίζονται μόνο σε αυτές (πράγμα που εξαρτάται και από το θεσμικό πλαίσιο). Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να μεριμνούν, μέσα στα όρια του έργου και των αρμοδιοτήτων τους, και να ενημερώνουν τους γονείς για τις ιδιαιτερότητες των μαθητών, τις δυσκολίες τους στην απόδοση, στη συμπεριφορά και στις σχέσεις τους. Η επίσκεψη στον ψυχολόγο θα μπορούσε να είναι απόφαση ή πρωτοβουλία του ενημερωμένου γονέα, καθώς οι εκπαιδευτικοί τον ευαισθητοποιούν για τις ανάγκες του παιδιού τους. Σε κάποιες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη η κατάλληλα διατυπωμένη από τον εκπαιδευτικό παραπομπή του γονιού για το παιδί του σε ψυχολόγο, που είναι ο αρμόδιος επιστήμονας και επαγγελματίας να εξυπηρετήσει ανάγκες προσωπικότητας, συμπεριφοράς και σχέσεων.

Οι γονείς θα συνδυάσουν τα δεδομένα που παίρνουν από το σχολείο με τα δεδομένα που έχουν στο σπίτι: παρατηρούν αλλαγές στο παιδί (διατροφικές συνήθειες, ύπνος κλπ.); το παιδί νιώθει άγχος (φόβο για κάποια πράγματα) ή θλίψη (απομόνωση ή ακόμα και μασκαρεμένη/υπερβολική χαρά); αποφεύγει ανθρώπους ή καταστάσεις; λέει ψέματα; κάνει «κακές» παρέες; Για λόγους σαν τους παραπάνω (ο κατάλογος μπορεί να είναι ατελείωτος) – ο γονιός που είναι κοντά στο παιδί του είναι σε θέση να παρατηρήσει αλλαγές και λεπτές αποχρώσεις προβληματικών καταστάσεων – απευθύνεται στον ψυχολόγο, όταν κρίνει ότι οι δικές του παρεμβάσεις δεν επαρκούν, καθώς οι ίδιοι οι γονείς αποτελούν μέρος του προβλήματος του παιδιού. Οι γονείς χρειάζεται να απευθυνθούν οι ίδιοι στον ψυχολόγο για να συζητήσουν τις ανάγκες του παιδιού και της οικογένειας και να οργανώσουν με τη συνεργασία του ψυχολόγου, προληπτικά ή παρεμβατικά, όλα εκείνα που θα μπορούσαν να διευκολύνουν το παιδί και την οικογένεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνεται σκόπιμη, μετά την επίσκεψη των γονιών, η επίσκεψη του παιδιού στον ψυχολόγο για θέματα που σχετίζονται με τα συναισθήματα, τη σκέψη και τη συμπεριφορά του παιδιού, ο επαναπροσδιορισμός των οποίων θα διευκολύνει το παιδί στη σχέση του με τον εαυτό του και τους άλλους στην οικογένεια, στο σχολείο και στον κόσμο.

Η απόφαση των γονιών για επίσκεψη στον ψυχολόγο μπορεί ακόμα να παρακινηθεί από τις απορίες τους για τη διαπαιδαγώγηση του παιδιού ή τυχόν διαφωνίες τους για τη διαπαιδαγώγησή του, και μπορεί να έχει τόσο προληπτικό όσο και παρεμβατικό χαρακτήρα. Οι ανάγκες των ίδιων των γονιών για διευκόλυνση ή βελτίωση της επικοινωνίας με το παιδί τους μπορεί επίσης να είναι η αφορμή για επίσκεψη στον ψυχολόγο, ανεξάρτητα από τις ανάγκες των παιδιών, δεδομένου μάλιστα ότι ο γονιός μπορεί να έχει τις δικές του ψυχολογικές ανάγκες, για τις οποίες χρειάζεται ο ίδιος υποστήριξη.

Ο ψυχολόγος στην εκπαίδευση αναλαμβάνει ρόλους επαγγελματικής ανάπτυξης, παροχής συμβουλών, έρευνας, αξιολόγησης, συμβουλευτικής, σύνταξης αναφορών, πρόληψης και παρέμβασης, όπως μπορούμε να δούμε στο βίντεο που δημιουργήθηκε για την American School Psychology Awareness Week 2016, 14-18 Νοεμβρίου. Όσο δεν υπάρχουν ψυχολόγοι που ασκούν αυτό το έργο στο ελληνικό δημόσιο σχολείο, το ρόλο τους αναλαμβάνουν ιδιωτικοί ψυχολόγοι.

Copyright, 20/11/16, Ιωάννα Ν. Τριπερίνα. Μόνο με την έγγραφη άδεια της συγγραφέως επιτρέπεται η αναδημοσίευση και γενικά η αναπαραγωγή του παρόντος έργου με οποιοδήποτε τρόπο - έντυπο, ηλεκτρονικό, ηχητικό ή οπτικό - ή μορφή - τμηματικά ή περιληπτικά.

Απο τον Εθνικο Οργανισμο Δημοσιας Υγειας

Με την εμφάνιση και εξάπλωση του ιού SARS-CoV-2, καθώς και με τον χαρακτηρισμό της λοίμωξης που προκαλείται από αυτόν (COVID-19) ως πανδημίας, ζητήθηκε από τους Πολίτες να κρατήσουν κοινωνικές αποστάσεις και να μπουν είτε σε περιορισμό είτε σε απομόνωση, με στόχο να μειωθεί η εξάπλωση της νόσου. Τα μέτρα αυτά,που από το σύνολο των ειδικών επιστημόνων κρίνονται ως επιβεβλημένα, σε συνδυασμό με τη συνεχιζόμενη απειλή που προέρχεται από την εξάπλωση της πανδημίας, ενδέχεται να προκαλέσουν έντονα κι αρνητικά συναισθήματα. Το Υπουργείο Υγείας στο πλαίσιο εκπλήρωσης της αποστολής του, κοινοποιεί Οδηγίες Ψυχολογικής Υποστήριξης των Πολιτών λόγω του κορωνοϊού (COVID-19) οι οποίες εκπονήθηκαν από την Α΄ Ψυχιατρική Κλινική της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Συζητώντας και στηρίζοντας τα παιδιά και τους εφήβους για τον Covid-19

Συζητώντας και στηρίζοντας τους μαθητές για τον Covid-19

ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΞ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Πρωτοβουλια Αλληλεγγυης από το ΕΚΠΑ & το Υπουργειο Υγειας

Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306

"Σχεδιάζω τη Σταδιοδρομία μου: 22 προτάσεις-κλειδιά για μαθητές και μαθήτριες της Γ’ Λυκείου" του Εργαστηρίου Συμβουλευτικής Επιστήμης και Επαγγελματικής Σταδιοδρομίας, του Παιδαγωγικού Τμήματος Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Ιωάννα Ν. Τριπερίνα, Ψυχολόγος BSc MSc

Έδρα CleverCareer: Γληνού Δημ. 38, 32200 Θήβα, Βοιωτία, Ελλάδα | T. +302262302619 | K. +306977702872

gmail: ioannatriperina

Υπηρεσίες | Βιογραφικό | Άρθρα | Επικοινωνία

Χαιρόμαστε να συνδεθούμε μαζί σας

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΕΣ ΤΩΝ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ